معاویة بن یزید بن مهلبمعاویة بن یزید بن مهلب، از شخصیت‌های خاندان آل‌مهلب می‌باشد؛ این خاندان، خاندانی اصالتا ایرانی منسوب به مهلّب بن ابی‌صُفره بوده، که در اوایل ظهور اسلام برآمد و لااقل تا سده ۷قمری/۱۳میلادی امیران، وزیران، شاعران و دانشمندانی از آن برخاستند. ۱ - معرفی اجمالیمعاویة بن یزید بن مهلب (۱۰۲ق/۷۲۰م)، در روزگار سلیمان بن عبدالملک یک چند از سوی پدرش یزید امارت سیستان یافت و تا مرگ سلیمان در آن‌جا ماند [۲]
تاریخ سیستان، به کوشش ملک‌الشعراء بهار، ج۱، ص۱۲۱، تهران، ۱۳۱۴ش.
و سپس به پدر پیوست. در سال ۹۸ق/۷۱۶م که یزید به جنگ صول رفت، معاویه را امارت سمرقند و کش و نسف و بخارا داد. در سال ۱۰۲ق/۷۲۰م یزید در جنگ با با مسلمة بن عبدالملک، معاویه را در واسط گمارد و خزانه و بیت‌المال و اسیرانی را که در بصره گرفته بود به او سپرد. [۴]
محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۲، ص۱۳۹۵، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
معاویه نیز پس از آگاهی از شکست و قتل پدرش، همۀ اسیران و از جمله عدی بن ارطاه امیر بصره و پسر او محمد را گردن زد و خزاین پدر را برداشت و به بصره و از آن‌جا با سایر مهلبیان به قندابیل در سند رفت. معاویه در قندابیل با عموها و برادران خویش در جنگ با سپاه خلیفه به فرماندهی هلال بن احوز مازنی شرکت کرد و در همان جنگ کشته شد. ۲ - پانویس
۳ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل‌مهلب»، ج۲، ص۴۷۳. |